Zijn leven met Carmen Ottomanyi had een onverwachte aanvang geno men aan het einde van de vijfde klas van de middelbare school. De dag dat  hij had besloten de stad te verlaten, was hij op zoek gegaan naar dat lange  meisje uit de parallelklas, een zekere Fahrida (haar vader kwam uit Iran),  die zich echter Frida liet noemen. Hij wilde de stad verlaten omdat hij  ervan overtuigd was dat als je weggaat, je je beperkingen achter je laat, een  overtuiging die nergens op slaat, maar als je nooit in je leven zoiets voelt,  ben je een beklagenswaardig iemand. Hij had die Frida aangetroffen te  midden van een groepje meiden, achter het gebouw, waar ze stonden te  roken en te giebelen. Er werd nog gerookt in die tijd, zelfs op patserscholen  als de Suber, of vooral daar. Het was een verrassend ondermaatse school  wat de leerkrachten betrof, op een paar uitzonderingen na, maar tussen de  leerlingen zaten op een of andere manier de knapste jonge koppen van het  land, en in de promotiecampagnes voor de school werd dit gegeven bijna  schaamteloos uitgebuit, al zeiden ze niet echt openlijk van: onze leraren  stellen niks voor, maar als u uw kinderen naar ons toestuurt, zullen ze toe komstige premiers onder hun klasgenoten hebben. Het was een lyceum club. De school was genoemd naar een hoge piet van de Europese Unie,  maar hoofdzakelijk was het een commercieel bedrijf. Het was een soort  plekje in de eerste klas dat zich in geen enkel opzicht onderscheidt van de  tweede klas, alleen dat een ticket er zomaar tien keer zo duur was, zodat je  zeker wist dat je, als je ergens heen moest, tussen de rijke stinkerds zou  zitten. Met Radu Grinda en zijn docent Engels, een zuipschuit aan wie  God met beide handen alle gaven had geschonken, in het wilde weg, was  het net omgekeerd, dat wil zeggen dat Uivărășeanu evenveel verstand had  als de rest van de lerarenkamer bij elkaar, terwijl Grinda niet alleen versto ken was van enige uitzonderlijke eigenschap, maar zijn ouders ook nog  eens zelfs geen tiende bezaten van het geld dat zijn klasgenoten hadden.  Radu had Frida dus gevonden tussen de tennisbanen achter de school,  waar de meisjes, verwoestend mooi en opwindend, stonden te roken en as  morsten in de dozen met ballen. Hij liep regelrecht naar haar toe. Ze  kregen hem tijdig in de gaten en namen de gelegenheid te baat om einde loos te giechelen voordat hij bij hen was en haar verteld had dat hij die  avond Boekarest zou verlaten en ging verhuizen naar Câmpulung, en of ze  soms met hem mee wilde om daar te gaan wonen. De meisjes hadden grote  ogen opgezet, Frida zei snel iets schunnigs waarop ze allemaal letterlijk ont ploften van het lachen, en in die lach loosden ze een enorme hoop angstge voelens en seksuele energie. Grinda had rustig naar haar staan kijken en  stond op het punt te vertrekken, toen een chick uit 5a of 5b, een blonde  meid met een leren jack, zei: ‘Dan ga ik wel.’ Dat meisje was Carmen  Ottomanyi. Bij Frida en de anderen was hun gelach zo’n beetje op de  lippen bevroren, en hoewel ze haar aanstootten en zeiden ‘maak het nou, joh, je bent echt maf’, zoals hoogbegaafde snotneuzen zich verplicht voelen  te praten, keek die meid hem recht aan zonder een glimlach op haar lippen,  waarop Grinda, na een tel nagedacht te hebben, ‘oké’ zei. Die middag  waren ze daadwerkelijk naar Câmpulung Moldovenesc vertrokken. De  treinreis was de meest comfortabele reis van zijn leven geweest. Daar hadden ze een wandelingetje in de omgeving gemaakt, volkomen beduusd,  en toen had Carmen tegen hem gezegd dat ze een paar dingetjes nodig had.  Grinda was meegegaan naar de supermarket en had wat gekocht om boter hammen mee te maken. Toen bleek dat ieder van hen ook twee tandenbor stels had meegenomen. Ze hadden een pension gevonden aan de rand van  het bos, de Kletskop, dat werd gerund door twee oudjes, waarschijnlijk had  iemand anders de naam van het pension voor hen gekozen. Ze hadden iets  gegeten en een tijdje zitten kletsen, waarna ze waren gaan pitten, bekaf als  ze waren, misschien meer door de emoties dan door vermoeidheid, of mis schien ook niet. De volgende ochtend was Grinda op pad gegaan om werk  te zoeken. Carmen was gaan kijken of ze zich daar vanaf september kon in schrijven op de plaatselijke middelbare school. Daar had ze, dankzij een  historisch toeval, te maken met een schat van een secretaresse die haar bijna  diezelfde dag nog adopteerde. Het speet Carmen dat ze tegen haar moest  liegen door een verhaal op te hangen dat ze hier met haar man was komen  wonen, maar nu kon ze niet meer terug, en trouwens: wat had ze anders  dan gedaan? Voor Grinda had het minder meegezeten, hij had te stellen  gehad met allerlei tamelijk onverkwikkelijke types, al was het hoe dan ook  duidelijk dat er genoeg dingen waren om aan te pakken, zolang je uiteraard  geen pretenties had. Overigens zou hij binnen twee weken een baan vinden  bij een bouwbedrijf. Geen vaste aanstelling, al had iemand van het bedrijf  hem voorgehouden dat ze de ene klus na de andere onder handen namen.  Grinda had zich voorgenomen om de man die deze opbeurende woorden  tot hem had gericht, nooit te vergeten. Maar die avond had hij niets al te  opbeurends te melden gehad; desalniettemin hadden ze een fles wijn ge kocht en waren de heuvel opgelopen. Ze waren er met z’n tweeën redelijk  goed in geslaagd hun zenuwen in bedwang te houden en zich niet al te veel  zorgen te maken over hun sprong in het duister, zo goed dat de evenwich tigheid die ze bij de ander zagen hun verzekerde dat ze de juiste keuze  hadden gemaakt. Niet alleen hadden in afzonderlijke bedden geslapen, ze  hadden elkaar niet eens aangeraakt, behalve dan strikt functioneel, bijvoor beeld toen ze elkaar bij de arm hadden gepakt om de straat over te steken,  alsof dit ertoe bijdroeg de oversteek van een superieure doelmatigheid of  wellevendheid te maken. ’s Ochtends werden ze gewekt doordat de vader  van het meisje op de kamerdeur beukte. Ze hadden allebei gehoopt dat er  enkele dagen – wat zeg ik, enkele weken – voorbij zouden gaan voordat  deze confrontatie ging plaatsvinden, maar ze hadden onderschat hoe snel haar ouders in paniek waren geraakt en hoe indrukkend hun vermogen was  om op de juiste knoppen te drukken. Het was overduidelijk dat, achter de  woede die hij tentoon moest spreiden, de man in de eerste plaats opgelucht  was dat zijn dochter niets was overkomen en bovendien, toen hij Grinda  schattend opnam, was hij dadelijk tot de conclusie gekomen dat er geen risico bestond dat die jongen het leven van zijn dochter op een of andere  manier op zijn kop zou zetten. Hier sloeg hij de plank echter faliekant mis.  Zelfs de stevige scène die hij, als vader zijnde, wilde en moest trappen, werd  van begin af aan gecompromitteerd door het feit dat de hele situatie uiterst  gênant dreigde te worden, waar, dat was het ergste, ze zich alle drie bewust  van waren. Zijn in een T-shirt geklede dochter, in het gezelschap van een  man die haar overduidelijk voor een volwassen vrouw aanzag! Grinda ver zocht hem eventjes buiten te wachten en de ander deed, tot zijn eigen ver bazing, wat hem werd gevraagd. Toen hij terugkwam, was hij er goddank in  geslaagd zijn kookpunt te bereiken, en terecht, per slot van rekening was  zijn dochter, scholierster, van huis weggelopen, en dus hield hij een verhan deling over plicht, over bezorgdheid, over onnadenkendheid. Voordat  Grinda de kans kreeg zijn mond te openen om hem van repliek te dienen,  hoorde hij Carmen eigengereid de teugels in eigen hand nemen, ze had  haar vader afgekapt door met een buitengewoon hoog en helder stemme tje, waarvan hij nooit van zijn leven had vermoed dat die in dit frêle wezen tje verscholen ging, uit te roepen: ‘Ik ben zwanger van hem!’ Haar vader  had een plotselinge slapte in zijn knieën gevoeld en vanaf dat moment,  totdat hij er met zijn staart tussen zijn benen vandoor ging, had hij geen  moment nog enig gezag over hen kunnen uitoefenen. Grinda had zelfs een boterham voor hem gemaakt en meegegeven voor onderweg, gewikkeld in  wc-papier omdat ze geen servetten hadden. Zodra ze weer alleen waren,  had het meisje zich verontschuldigd dat ze tussenbeide was gekomen,  Grinda meende echter dat excuses niet op hun plaats waren, het was een  uitmuntend diplomatiek optreden geweest. Hij betrapte zich erop dat hij  nu met tien keer zoveel belangstelling naar haar keek. Het meisje had ree bruine ogen, kwiek als op het portret van Brigida Spinola-Doria. De eerste  test was een fluitje van een cent geweest. De verschijning van Carmens  moeder was een ander eiereten. Zij zette Carmen de kamer uit om onder  vier ogen met Grinda te kunnen praten. Vreemd dat ze in staat waren met  de noorderzon te vertrekken en dan toch dat atavistische ontzag voor vol wassenen hadden behouden, zodat Carmen warempel zonder morren de  kamer verliet en hij rustig aanhoorde wat de dame hem te vertellen had.  Hoe word jij genoemd, jochie? Radu? Vertel me dan eens, Radu, betalen  jouw ouders mij het geld terug dat ik de afgelopen drie jaar aan Carmen  heb besteed voor het lyceum ‘Jean Subercaseaux’? Zelfs de aanhalingste kens waren te horen, hoewel het niet duidelijk was wat daar het nut van was. Grinda luisterde met belangstelling naar haar, uit belangstelling voor  haar dochter. Pas later zou hij erachter komen dat de minste of geringste  gelijkenis tussen de vrouw van wie je houdt en haar ouders, hoe innemend  op zich ook, verdraaid gênant is. Ineens waren al die mensen vreemden  voor hem, en daar was niks mis mee. De vrouw had hem op alle mogelijke manieren bedreigd, die overigens met elkaar in tegenspraak waren: dat ze  aangifte tegen hem ging doen, dat ze hem zou dwingen haar dochter tot  vrouw te nemen – en daarmee was zijn leven verwoest, had ze hem, ogen schijnlijk in volle ernst, uitgelegd –, en dat ze een knokploeg op hem af zou  sturen om zijn benen te breken, waarna ze, zonder te wachten tot een van deze dreigementen enige uitwerking kon hebben, want de jongeman had  nauwelijks de kans gekregen er een mentale notitie van te maken om ze  later te kunnen overpeinzen, was overgegaan tot smeekbeden, tot aanbie dingen... Terwijl hij naar haar zat te luisteren, omhelsden de twee elkaar.  De vrouw riep tegen hem dat zij niet zo’n watje was als die vent van haar, zij  liet niet met zich sollen, want haar dochter ging stante pede met haar mee  naar de gynaecoloog. Zal ik haar een mep verkopen, had hij zachtjes aan  Carmen gevraagd, maar die had naar hem geglimlacht en gebaard van niet.  De moeder praatte nog wat verder en toen ging er bij Grinda een lichtje op  en snapte hij waarom Carmen Ottomanyi halsoverkop langs huis had moeten gaan alvorens te vertrekken, waarmee hij aantoonde dat hij iets had  opgestoken van de lessen Roemeense negentiende-eeuwse literatuur,  waarin altijd brieven die mensen eventueel van gedachten konden doen  veranderen een rol speelden. Nadat ze haar hadden afgeschud, waren  Carmen en hij een boswandeling gaan maken. Allebei keken ze om zich heen zoals Dürer naar de neushoorn, het was alsof ze er tot op dat moment  niet bij hadden stilgestaan dat er in het bos zo veel bomen waren, dat die  het leuk vonden om naast elkaar te groeien. Het was alsof ze een planeet  hadden ontdekt die bedekt was met warme, wiegende bomen, waar niets  anders bestond dan tijd om samen te zijn, insecten die de zon en de op grote diepte ronkende aarde vervoerden. Vele jaren later, toen hij besefte  hoe belangrijk deze dag in zijn leven was geweest, begreep Grinda ook  waarom deze revelatie toen al de neergang in zich had gedragen, aangezien  iedere revelatie een voorafgaande periode veronderstelt waarin je blind  bent geweest, een misdrijf dus, waarvoor je nu moet boeten. Toen had er niets bestaan behalve het genoegen om samen te zijn met Carmen  Ottomanyi en haar te vragen of alles oké was, of ze nog wat langer wilde  blijven, en om haar eenvoudig ‘ja’ te horen antwoorden. Ze waren niet daar  gebleven, maar ze waren wel samengebleven. Grinda had altijd geweten dat  het meisje slimmer was dan hij en hij had zich niet al te zeer het hoofd ge broken om de redenen te achterhalen waarom ze met hem was meegegaan,  of hoe gratuit dit gebaar van haar was geweest. Hij nam Carmens rampzalige ambitie ervoor te zorgen dat hij altijd gewassen en gestreken kleren  droeg voor kennisgeving aan, misschien uitte haar opstandigheid van een  zeventienjarige zich op deze manier, een opstandigheid die volkomen in druiste tegen die van haar generatiegenoten, die op zoek waren naar uit spattingen en frivoliteit en heftigheid en Tokyo en Amsterdam en Tierra  del Fuego. Zij was meegegaan met iemand die haar niets dan een banale  monogamie in het vooruitzicht stelde, zonder boterbriefje, in een uithoek,  een plekje dat overigens te mooi voor hen was, zoals was gebleken. Het in teresseerde Grinda niet of dat eigenlijk ook niet een soortgelijke uitspatting  was, in een al te verfijnde geest die barstte van de literatuur, zoals Carmens  geest in die tijd. Feit was dat zij hem in al die jaren nog geen kwart van een  verwijt zou maken, en dat was niet eenvoudig geweest, hij had twee jaar na  haar eindexamen gedaan, kortom een niet-aflatende sleur, moeilijkheden  en problemen, zelfs al waren er ook goede jaren geweest, uiteraard achteraf  gezien, zoals alle goede jaren. Louter het feit dat ze iets radicaals hadden gedaan, iets eenvoudigs dus, wilde nog niet zeggen dat zijzelf eenvoudig  waren, noch qua geest, noch qua geschiedenis. Binnen deze proefonder vindelijke onthullingen bleven zij entropische wezens. Maar het waren  jaren van solidariteit geweest, een soort dienstplicht, waarin ze weliswaar  ook geen concert oversloegen zodra er een gitaar op de bühne verscheen of in de kroegen waar amateurs optraden. Niets kon hem nu, als hij erop  terugkeek, verhinderen om deze herinnering te koesteren, want om het  even wat er later was gebeurd, was dit meisje de enige die hem gesteund had  in zijn overtuiging dat het mogelijk was om onbezonnen te leven, ongeacht  de consequenties, beter gezegd: ongeacht de door anderen verzonnen con sequenties. 
Vanzelfsprekend waren ze pas uit elkaar gegaan toen ze al deze pro blemen, deze sleur achter zich hadden gelaten, toen ze elkaar hadden leren  kennen en verdragen en toen eindelijk ook de voorwaarden waren gescha pen waarin ze konden gedijen. Maar de motor die je in een omloopbaan  brengt, is degene die er uiteindelijk voor zorgt dat je uit de lucht valt. De  statutaire Adam draagt reeds een aan ergotisme lijdende Christus in zich.  Carmen had de universiteit afgerond, Grinda was net de assistent gewor den van Uivărășeanu, die betrokken was bij een groots Europees project,  en nu, op het moment dat ze eindelijk al hun rekeningen konden betalen  en hun ballingschap ten einde was, was alles in duigen gevallen en waren ze  voor jaren uit elkaar gegaan. Waarom? Omdat Carmen wist wat ze deed en  haar opstandigheid voortzette met middelen waar hij met zijn verstand niet  bij kon. Op een dag had ze door Grinda’s haren gewoeld en vol liefde tegen  hem gezegd dat ze voor een paar jaar uit elkaar moesten gaan en dat ze hem  bedankte omdat hij haar had meegenomen naar de wereld die ze zocht. Hij  keek haar bête aan. Dat die vrouw zomaar ineens van hem af wilde, dat was iets wat er eventueel bij hem nog wel in kon, maar dat daar een tijdelijke  scheiding voor nodig was, van enkele jaren, dat was een slimmigheidje dat  hem boven zijn pet ging. Op een volkomen onkenmerkende wijze voor  hem, wat perfect aangaf dat hij tijdelijk zijn verstandelijke vermogens kwijt  was, had hij in de keuken een bord aan diggels geslagen, onderwijl brullend dat hij zulke literaire streken, dergelijke experimenten van haar, niet pikte.  Toen hij echter had ingezien dat Carmen ingenomen was met zijn reactie,  was hij gekalmeerd. Misschien had zij dat hele idee van het gratuite gebaar  verder doorgevoerd dan Grinda voor mogelijk of profijtelijk had gehou den. Maar hij gaf er de voorkeur aan zichzelf voor te houden dat ze geen  andere man wilde, maar alleen wilde terugkeren naar haar schooltijd, waar  hij haar nu niet meer kon vergezellen, omdat hij niet wist hoe hij moest los komen van de logica van deze eenzaamheid die volwassenheid wordt ge noemd. Haar veroordelen deed hij dus nooit, al zou een intelligenter  iemand dat wel hebben gedaan. Voor hem zou de Carmen die met hem  mee was gegaan toen ze de keuze had tussen hem en de wereld, zich nooit  tegen hem kunnen keren, zelfs als nu voor haar de tijd om voor de wereld te  kiezen was aangebroken.